ظرفیت گفتگوی تمدن ها نباید به هدر رود

روزنامه آرمان: خیلی ها معتقدند طرح گفتگوی تمدن ها در سال 2001 از سوی رئیس جمهور وقت که سال افزایش فشار بین المللی بر ایران برای شکل گیری جنگ دیگری در خاورمیانه بود، چتری حفاظتی برای تمامیت ارضی ایران شد و غرور ايرانيان را احيا کرد. حالا یازده سال بعد از طرح ایده گفتگوی تمدن ها در سازمان ملل از سوی جمهوری اسلامی ایران، تنش های بین المللی به اوج رسیده و توهین به ادیان از سوی گروههای خاصی با انتشار تصاویری علیه پیامبر اسلام(ص) به شیوه ای تازه بازنمایی شده که معصومه ابتکارمعاون سید محمد محمد خاتمی در دولت وی، در گفتگو با روزنامه آرمان از آن به عنوان جنگ ادیان و تمدن ها نام می برد.

معصومه ابتکارعضو شورای شهر تهران علاوه بر اینکه با حوزه تخصصی مدیریت محیط زیست در ایران شناخته می شود، همیشه به عنوان چهره ای سیاسی نیز مطرح بوده؛ از ماجرای اشغال سفارت آمریکا تا ورود به دولت سید محمد خاتمی به عنوان اولین زن عضو کابینه. او همیشه موضع گیری های ویژه ای داشته است.

به گفته ابتکار در شرایط فعلی فرصت ها برای کشور در حال از دست رفتن است. یکی از بزرگ ترین فرصت هایی که از دست رفت و هیچ مغایرتی با سیاست های کلان و خرد نظام نداشت، بحث گفتگوی تمدن ها بود که این روزها سالگرد مطرح شدن آن نیز هست. از این ظرفیت بزرگ بین المللی استفاده نشد، در حالی که بحث گفتگوی تمدن ها جناحی و سیاسی نبود. درست است که پیشنهاد اصلاح طلبان بود و از سوی خاتمی مطرح شد، اما مگر متعلق به شخص آقای خاتمی بود که برای همیشه کنار گذاشته شود.

او معتقد است: گفتگوی تمدن ها در روزگار طرح جنگ تمدن ها نادیده گرفته شد و در این شرایط که عده ای رفتار زشت توهین به مقدسات مذهبی را در دستور کار قرار داده اند و برخی هم توجیه واهی بحث آزادی را بیان دارند، بهترین زمان برای استفاده از ایده گفتگوی تمدن ها بود. 

به گفته ابتکار بحث گفتگوی تمدن ها ایده ای ملی در گستره ای بین المللی است که دولت دهم هم می توانست از این ظرفیت برای پیشبرد اهداف کشور استفاده کند، ولی نکرد.

وی با تاکید بر اینکه از ظرفیت سید محمد خاتمی بعد از پایان دولتش استفاده نشد، گفت: در شرایطی که از سوی کشورهای غربی به خصوص آمریکا تحت فشار ناجوانمردانه ای هستیم، گفتگوی تمدن ها ظرفیت بزرگی بود که ایران با آن در عرصه های بین المللی شناخته شد. ولی به راحتی از دستور کار کنار گذاشته شده، در حالی که می توانست در این دوره در کنار دیپلماسی فعلی به عنوان یک موازنه در بحث سیاست خارجی مورد استفاده قرار بگیرد. 

ابتکار گفت: هیچ وقت در مسائل منافع ملی نمی توان یک طرفه عمل کرد و باید همه طیف ها و جناح ها را به یک چشم دید. ولی متاسفانه نه تنها از این ظرفیت استفاده ای نشده بلکه به طور کلی نادیده گرفته شده است. از گفتگوی تمدن ها در ظرائف دیپلماسی می توانستیم استفاده کنیم، ولی فرصت ها را در اختیار کشورهایی قرار دادیم که جنگ ادیان و جنگ تمدن ها را به عنوان یک استراتژی پیش می برند. 

به گفته ابتکار، بحث جنگ تمدن ها را رسما جرج بوش به عنوان یک تئوری و راهبرد مورد نظر داشت. اگر چه بعدها استفاده از عبارت جنگ های صلیبی را تکذیب کرد، اما همه چیز نشان می دهد نئوکان ها با چنین برنامه ای پیش می رفتند که ابتدا به افغانستان و بعد عراق دست یابند و در نهایت برای ایران برنامه داشتند. این موقع بود که گفتگوی تمدن ها یک چتر حفاظتی و سپر دفاعی برای کشور شد. 

وی تاکید کرد: بوش در اوج کارش ایران را جزو محور شرارت جهان معرفی کرد، اما نتوانست کاری از پیش ببرد، چون ما توانسته بودیم از دیپلماسی گفتگوی تمدن ها به بهترین نحو استفاده کنیم. در آن شرایط از آن فضای تندی که در حال ایجاد شدن بود جلوگیری کردیم. در این شرایط هم که عده ای رفتار زشت توهین به مقدسات مذهبی را در دستور کار قرار داده اند و عده ای هم تحت لوای آزادی بیان از آن حمایت می کنند، باز هم گفتگوی تمدن ها لحن مناسبی برای سرزنش این نوع افراط گری ها و هنجارشکنی ها است. گفتگوی تمدن ها یک ایده ملی است که همه دولت ها در جمهوری اسلامی می توانند در سطح بین المللی از آن بهره ببرند.