Saturday, September 29, 2012

ظرفیت گفتگوی تمدن ها نباید به هدر رود

روزنامه آرمان: خیلی ها معتقدند طرح گفتگوی تمدن ها در سال 2001 از سوی رئیس جمهور وقت که سال افزایش فشار بین المللی بر ایران برای شکل گیری جنگ دیگری در خاورمیانه بود، چتری حفاظتی برای تمامیت ارضی ایران شد و غرور ايرانيان را احيا کرد. حالا یازده سال بعد از طرح ایده گفتگوی تمدن ها در سازمان ملل از سوی جمهوری اسلامی ایران، تنش های بین المللی به اوج رسیده و توهین به ادیان از سوی گروههای خاصی با انتشار تصاویری علیه پیامبر اسلام(ص) به شیوه ای تازه بازنمایی شده که معصومه ابتکارمعاون سید محمد محمد خاتمی در دولت وی، در گفتگو با روزنامه آرمان از آن به عنوان جنگ ادیان و تمدن ها نام می برد.
معصومه ابتکارعضو شورای شهر تهران علاوه بر اینکه با حوزه تخصصی مدیریت محیط زیست در ایران شناخته می شود، همیشه به عنوان چهره ای سیاسی نیز مطرح بوده؛ از ماجرای اشغال سفارت آمریکا تا ورود به دولت سید محمد خاتمی به عنوان اولین زن عضو کابینه. او همیشه موضع گیری های ویژه ای داشته است.
به گفته ابتکار در شرایط فعلی فرصت ها برای کشور در حال از دست رفتن است. یکی از بزرگ ترین فرصت هایی که از دست رفت و هیچ مغایرتی با سیاست های کلان و خرد نظام نداشت، بحث گفتگوی تمدن ها بود که این روزها سالگرد مطرح شدن آن نیز هست. از این ظرفیت بزرگ بین المللی استفاده نشد، در حالی که بحث گفتگوی تمدن ها جناحی و سیاسی نبود. درست است که پیشنهاد اصلاح طلبان بود و از سوی خاتمی مطرح شد، اما مگر متعلق به شخص آقای خاتمی بود که برای همیشه کنار گذاشته شود.
او معتقد است: گفتگوی تمدن ها در روزگار طرح جنگ تمدن ها نادیده گرفته شد و در این شرایط که عده ای رفتار زشت توهین به مقدسات مذهبی را در دستور کار قرار داده اند و برخی هم توجیه واهی بحث آزادی را بیان دارند، بهترین زمان برای استفاده از ایده گفتگوی تمدن ها بود. 
به گفته ابتکار بحث گفتگوی تمدن ها ایده ای ملی در گستره ای بین المللی است که دولت دهم هم می توانست از این ظرفیت برای پیشبرد اهداف کشور استفاده کند، ولی نکرد.
وی با تاکید بر اینکه از ظرفیت سید محمد خاتمی بعد از پایان دولتش استفاده نشد، گفت: در شرایطی که از سوی کشورهای غربی به خصوص آمریکا تحت فشار ناجوانمردانه ای هستیم، گفتگوی تمدن ها ظرفیت بزرگی بود که ایران با آن در عرصه های بین المللی شناخته شد. ولی به راحتی از دستور کار کنار گذاشته شده، در حالی که می توانست در این دوره در کنار دیپلماسی فعلی به عنوان یک موازنه در بحث سیاست خارجی مورد استفاده قرار بگیرد. 
ابتکار گفت: هیچ وقت در مسائل منافع ملی نمی توان یک طرفه عمل کرد و باید همه طیف ها و جناح ها را به یک چشم دید. ولی متاسفانه نه تنها از این ظرفیت استفاده ای نشده بلکه به طور کلی نادیده گرفته شده است. از گفتگوی تمدن ها در ظرائف دیپلماسی می توانستیم استفاده کنیم، ولی فرصت ها را در اختیار کشورهایی قرار دادیم که جنگ ادیان و جنگ تمدن ها را به عنوان یک استراتژی پیش می برند. 
به گفته ابتکار، بحث جنگ تمدن ها را رسما جرج بوش به عنوان یک تئوری و راهبرد مورد نظر داشت. اگر چه بعدها استفاده از عبارت جنگ های صلیبی را تکذیب کرد، اما همه چیز نشان می دهد نئوکان ها با چنین برنامه ای پیش می رفتند که ابتدا به افغانستان و بعد عراق دست یابند و در نهایت برای ایران برنامه داشتند. این موقع بود که گفتگوی تمدن ها یک چتر حفاظتی و سپر دفاعی برای کشور شد. 
وی تاکید کرد: بوش در اوج کارش ایران را جزو محور شرارت جهان معرفی کرد، اما نتوانست کاری از پیش ببرد، چون ما توانسته بودیم از دیپلماسی گفتگوی تمدن ها به بهترین نحو استفاده کنیم. در آن شرایط از آن فضای تندی که در حال ایجاد شدن بود جلوگیری کردیم. در این شرایط هم که عده ای رفتار زشت توهین به مقدسات مذهبی را در دستور کار قرار داده اند و عده ای هم تحت لوای آزادی بیان از آن حمایت می کنند، باز هم گفتگوی تمدن ها لحن مناسبی برای سرزنش این نوع افراط گری ها و هنجارشکنی ها است. گفتگوی تمدن ها یک ایده ملی است که همه دولت ها در جمهوری اسلامی می توانند در سطح بین المللی از آن بهره ببرند.

Tuesday, September 25, 2012

جنبش اجتماعی حفظ خانواده


امروز در چهارصد و نود و سومین جلسه علنی شورای شهر تهران، زمانی که طرح تحکیم بنیان خانواده و آموزش مهارت های زندگی مشترک زوجین قبل از ثبت ازدواج مطرح شد، به آمارهای نگران کننده ای که در مورد طلاق در کشور به خصوص در شهر تهران شنیده می شود، اشاره کردم و گفتم: آمارها بیانگر این است که خانواده های تهرانی به سامان نیستند و مشکلات خانوادگی رو به افزایش است.
البته در زمینه تحکیم خانواده دستگاه های دولتی و متولیان اصلی اقداماتی انجام داده اند اما این آمارها نشان می دهد که این اقدامات کافی نبوده است. 
بحث ورود شهرداری به موضوع تحکیم بنیان خانواده و آموزش مهارت های زندگی برای زوجین قابل ملاحظه و با اهمیت است. در موارد دیگری هم مشاهده شده که خلاءهای موجود با ورود شهرداری برطرف شده است.
به علاوه در شورای دوم و سوم  بارها تاکید شده که شهرداری نهادی اجتماعی است. بنابراین مهم ترین پیام آمار نابسامانی های خانوادگی به شورای شهر می تواند این باشد که نسبت به موضوع حساس و دنبال چاره جویی باشیم و از تمام ظرفیت های موجود شهرداری برای ارائه راهکارهای عملی استفاده کنیم.
به نظرم همان گونه که جنبش اجتماعی برای اعتیاد باید به راه افتد، در موضوع حفظ خانواده نیز باید جنبشی اجتماعی ایجاد شود و شورای شهر در این بخش فعالیت مناسبی داشته باشد.

Monday, September 17, 2012

گفتگو یا جنگ تمدن ها

محمد مرسی رئیس جمهور منتخب مردم مصر در اجلاس سران جنبش غیرمتعهدها (نم) بارها از بهار عربی صحبت کرد، در حالی که مترجم آموزش دیده ایرانی هر دفعه بهار عربی را به بیداری اسلامی ترجمه کرد؛ تقابلی در لفظ و معنی که به نظر می رسد ریشه دارتر از آن باشد که به این زودی حل و فصل یا تعیین تکلیف شود. مرسی در خصوص سوریه هم مطالبی گفت که متاسفانه بدون رعایت امانت داری به گونه ای دیگر ترجمه شد. البته مسئله سوریه تاکنون براساس پیش بینی های هیچ کدام از طرفین به نتیجه نرسیده و روند فزاینده کشتار و آسیب به مردم، همه جناح های درگیر را به شدت نگران کرده است.
در مورد اجلاس نم اگر چه حوادثی مانند ماجرای ترجمه، تبدیل به متن شد، ولی انعکاس بین المللی حضور این کشورها در تهران طی برگزاری اجلاس، برخی ناظران بین المللی را نیز به واکنش مثبت وادار کرد. البته بسیاری معتقدند دیپلماسی ایران می توانست بهره بیشتری از این موقعیت کسب کند و حتی آن را برای تعادل بخشی به فضای سیاسی داخلی مورد استفاده قرار دهد.
در این حال، رخدادهای روزهای اخیر در جهان می تواند مفهوم تازه ای را به تعبیر بهار عربی ببخشد. بی تدبیری و اشتباه آشکار دولت آمریکا در ایجاد امکان تولید و انتشار فیلم موهن، سخیف و بی هویت «معصومیت مسلمانان» نتیجه ای جز غلیان نفرت عمومی در کشورهای مسلمان نسبت به آن کشور نداشته است. فیلمی که به قصد توهین و تمسخر باورهای بیش از یک میلیارد مسلمان در دنیا ساخته شد و اینک با هر تلاشی نمی توان این گونه اقدامات را به تساهل مذهبی و یا آزادی بیان در آمریکا مرتبط دانست. امروز این سئوالی اساسی است که چرا سریال توهین به مقدسات مسلمانان به صورت کاریکاتورسازی، فیلم، ترانه و قرآن سوزی در حال ازدیاد است؟ متاسفانه همه شواهد حاکی از سناریویی از قبل طراحی شده برای یادآوری فضای اسلام ستیزی افراطی در دوران بعد از 11 سپتامبر است. برخی ناظران نیز آن را تلاشی برای تحت تاثیر قراردادن روند انتخابات آمریکا می دانند.
در هر صورت، تجربه نشان می دهد واکنش تند گروههای خاص افراطی و عامه مردم جوامع مسلمان که شاهد توهین به باورها و ارزش های خود از سوی کشوری با سابقه تعرض و اشغال سرزمین های اسلامی در دهه اخیر بوده اند، قابل پیش بینی بوده است. به خصوص برای کشورهایی که با دخالت مستقیم آمریکا و یا دخالت نیروهای ناتو مواجه بوده و اکنون پس از سال ها هنوز به آرامش و امنیت دست پیدا نکرده اند، این سوالات به طور جدی مطرح است که آیا دخالت های آمریکا برای تسریع سقوط حکومت های خودکامه و تحقق دمکراسی بوده؟ آیا آسیب های وارده به کشورها و زیرساخت های آنها که لیبی آخرین نمونه آن محسوب می شود، در جهت کمک به مردم بوده یا آمریکا اهداف دیگری را از این مداخلات تعقیب می کرده است؟ آیا دخالت های ادامه دار آمریکا در سیاست منطقه مانعی برای تحقق راستین دمکراسی و استقلال این کشورها نخواهد بود؟

حمله خشونت بار به سفارت آمریکا در بنغازی، طرابلس، قاهره، صنعا، بغداد، داکا و بسیاری از شهرهای دیگر منطقه، از طرف مقامات رسمی به عنوان واکنش های احساسی و غیراصولی تلقی شده، ولی برخلاف تلاش غرب برای محدود دانستن ابعاد موضوع و منتسب کردن وقایع به گروه های افراطی ابعاد گسترده ای یافته که نشانگر نارضایتی و اعتراض عمیق مردم نسبت به آمریکا و سیاست های این کشور در منطقه است. البته ناگفته نماند که در سناریوهای اولیه این رخداد ممکن است برنامه ریزی برای غلیان احساسات مسلمانان به منظور دستیابی به اهداف مشکوکی بوده باشد، اما در هر حال واکنش ها بیانگر نارضایتی مردم از موضع برتری جویانه آمریکا است که در دوران بوش به اوج خود در توهین و تهدید مسلمانان رسید. متاسفانه معترضین چون راهکار موثری را برای تغییر این روند سراغ ندارند اقدام به تظاهرات کرده و چرخه معیوب توهین، تحقیر، تجاوز و اشغالگری، خشونت و ترور همچنان تداوم می یابد. شاید ارجاع این موضوع به سازمان ملل در شرایطی که واکنش ها می رود تا تندتر و گسترده تر می شود، منطقی ترین نوع واکنش ها باشد. چنانچه از سوی رئیس جمهور سابق ایران آقای سید محمد خاتمی مطرح و از رئیس سازمان کنفرانس اسلامی و مجامع جهانی خواسته شد تا واکنش مناسب نشان دهند: «جا دارد که سازمان کنفرانس اسلامی برای دفاع از تمامی ارزش ها و مقدسات دینی و مقابله با افراطی گری و خشونت، فعالانه وارد عمل شود و با همراهی و همکاری نهادهای مؤثر بین المللی، همه دولت ها از جمله دولت آمریکا را به اقدام عملی برای خشکانیدن ریشه ها و جلوگیری از گسترش منازعات هویتی، قومی و دینی و برخورد قاطع با مسببان این فاجعه مکلّف کند.»
در این میان اما غیرمنطقی ترین و ناشیانه ترین واکنش از وزیر امور خارجه آمریکا، خانم هیلاری کلینتون سر زد که پس از کشته شدن سفیر آمریکا در بنغازی گفت: «چطور چنین حمله ای در کشوری رخ داده که ما به آزادی آن کمک کردیم، در شهری که از نابودی آن جلوگیری کردیم». خانم کلینتون ظاهراً فراموش کرده است که بسیاری از مردم منطقه مانند او فکر نمی کنند و آگاهی آنها از ترفندها و سیاست های مداخله جویانه آمریکا و غرب عمیق تر از آن است که تصور می شود. همین وقایع نشان می دهد که پژواک هر حرکت علیه اسلام و کشورهای اسلامی مانند ایران به منطقه محدود نخواهد ماند و تمامی منافع طرف های درگیر را در بر خواهد گرفت.
روز گذشته نیز واشنگتن پست در گزارشی از گسترش اعتراضات علیه آمریکا در روز جمعه اشاره کرد که حدود 24 کشور را در بر گرفته و به این نکته اذعان داشت که این درجه از خشونت علیه آمریکا قابل پیش بینی نبوده و از طرفی حسن نیت به دست آمده در دوران بهار عربی به خاطر حمایت آمریکا از تحرکات ضداستبدادی و دیکتاتوری را تحت شعاع قرار داده است.
در اینجا باید به آقای مرسی نیز خاطر نشان کرد که بهار عربی نشانه بیداری پس از خواب زمستانی است و مقابله با سلطه و دخالت بیگانگان بدون شک از لوازم قطعی این فصل به شمار می رود.
متاسفانه از یک دهه پیش، جهانی که می توانست برای پرهیز از خشونت به سمت مفاهمه، گفتگو و تعامل پیش رود با آغاز عملیات انتقام پس از واقعه ضدانسانی 11 سپتامبر و رخدادهایی مانند محور شرارت خواندن ایران، در برابر یک دوراهی بزرگ قرار گرفت؛ بازگشت به مسیر گفتگوی تمدن ها و تعامل و همکاری برای ایجاد امنیت و آرامش که دولت فعلی ایران نیز بسیار می توانست از آن بهره مند شود، یا حرکت در مسیر جنگ تمام عیار تمدن ها که بدون شک سبب برهم خوردن امنیت و آرامش بین المللی خواهد بود.


Tuesday, September 11, 2012

پیامی از شهیدان

پریشب به مراسم اختتامیه دومین جشنواره محیط زیست شهری رفتم. هنگام بازدید از فعالیت ها به غرفه ای برخوردم که در اقدامی ابتکاری به گرفتن فال از وصیت نامه شهدا برای مراجعین و علاقمندان می پرداخت. به این شکل که فردی پشت مانیتور نام شما را می پرسید و پس از تایپ آن برگه ای از میان دهها وصیت نامه شهدا که به رایانه سپرده شده بود به نام شما از پرینتر خارج می شد.
نیت کردم. نیتم البته شخصی نبود و متاثر از دل نگرانی هایم جنبه عمومی داشت ... و این هم پاسخ فال و تفال من که به نظرم فال همه ماست:
ای اهل ایمان در کار دین صبور باشید و یکدیگر را به صبر و مقاومت سفارش کنید و مهیا و مراقب کار دشمن بوده و خدا ترس باشید که پیروز و رستگار گردید.

Friday, September 7, 2012

با قانون اساسی مشکل دارند و اعتقادی به شوراها ندارند

خبرگزاری میراث فرهنگی- «ری از تهران جدا خواهد شد»؛ این را سماجت و اصرار دولت بر مستقل‌شدن ری از پایتخت خبر می دهد. حتی اگر فرصت یک ماه برای مطالعه درباره این جدایی را پذیرفته باشد، خبرهایی حاکی از این است که استانداری تهران این روزها به دنبال شهردار شهر ری می‌گردد. استانداری در تمام این مراحل هیچ مشورتی با شورای شهر تهران نکرد. معصومه ابتکار این نوع نگاه را محصول تفکر عده‌ای می‌داند که شوراها را رقیب خود می‌دانند.
عضو شورای شهر تهران تصمیم‌های دولت برای شهرها را بدون مشورت با شوراها، از منظر قانون اساسی بررسی می‌کند و می‌گوید: اینکه شوراها با موانع زیادی رو به رو هستند و عده‌ای که از اصل با قانون اساسی مشکل دارند، برای شوراها محدودیت ایجاد می‌کنند موضوع روشنی است.
او در گفتگو با CHN پاسخ برخی پرسش‌ها از طرف مسئولان را نشان‌دهنده موضع آنها در برابر شوراها و قانون اساسی می‌داند. ابتکار بحث این روزها را این پرسش می‌داند که آیا ما به اجرای تمام و کمال قانون اساسی اعتقاد داریم یا نداریم؟ آیا در مورد شوراها آمادگی داریم که قانون اساسی را مبنا قرار دهیم و اگر نیازمند قانون جدیدی هستیم، آن را تدوین کنیم؟
به گفته رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران امروز عده‌ای از اساس با قانون اساسی مشکل دارند. یعنی نگاه قانون اساسی را قبول ندارند. حتی بعضی از آنها می‌گویند این قانون اساسی در دوره‌ای نوشته شده که اوایل انقلاب بوده و افراد داغ بودند و اگر در دوره‌ دیگری نوشته می‌شد محتاطانه‌تر بود. در حالی که قانون اساسی توسط کسانی نوشته شد که رنج دوران سیاه دیکتاتوری شاه را چشیده بودند و به همین دلیل می خواستند قانونی را بنویسند که این اتفاقات دوباره تکرار نشود.  
ابتکار با اشاره به گروهی که هیچ اعتقادی به شوراها ندارند، اضافه می‌کند: من شک ندارم افرادی هستند که از تمام ابزارها استفاده می‌کنند تا قانون اساسی تضعیف شود و به اجرا در نیاید.
این عضو شورای شهر تهران نمونه‌های این نوع نگاه را تصمیم‌هایی می‌داند که هر از چند گرفته می‌شود و به طور نمونه می گوید: لایحه‌ای می‌آورند که اختیارات شوراها را کم کنند یا لایحه‌ای می‌آورند که شهردار را فرمانداری ها انتخاب کنند. یک جا طرح می‌آورند که شهردار با رای مستقیم انتخاب شود و در جایی پیشنهاد می‌دهند که بخشی از کلان‌شهر یا پایتخت کشور جدا شود. یک وقت هم طرح می‌آورند که ۱۱ فرمانداری جای شهرداری ها را بگیرد.
به اعتقاد ابتکار، اینها فشارهایی است که از بیرون به شوراها وارد می‌شود و در ادامه می‌گوید: بعضی وقت ها به جای ایجاد حس همکاری و مشارکت جمعی، حس رقابت با شوراها را دامن می زنند و متاسفانه برخی شورا را رقیب خود می‌دانند.

Sunday, September 2, 2012

جامعه ایمن

زندگي انسان امروز با شاخص هاي امنيت، سلامت، محيط زيست و رضايت مندي ملازم شده است. به همین دلیل ارتقاء سطح زندگي در جوامع با ارتقاء این شاخص ها و البته شاخص هاي اجتماعی، اقتصادي و فرهنگي محک زده می شود.
مروری گذرا بر زندگي جامعه شهري نشان می دهد که شهروندان متحمل آسیب ها و تهدیدهای فراوانی هستند؛ از مسایل محیط زیست شامل آلودگي آب، هوا و فرآورده هاي غذايي گرفته تا آسيب هاي اجتماعي مانند اعتياد، ‌خشونت و بزه كاري. بنابراین برنامه ريزي براي دستيابي به شاخص هاي مورد نظر در هر كدام از زمينه های یاد شده ضرورتی انكار ناپذير به حساب مي آيد. در اين برنامه ريزي البته جلب نظر و مشاركت همه ذينفعان شامل بخش دولتي، شهرداري ها، جامعه مدني و حتي بخش خصوصي دارای اهمیت ویژه بوده و براي ارتقای کیفیت زندگی الزامي است. به این معنی که تا چنين فرآيندي با اجماع همه دست اندركاران به وجود نیاید دستيابي به اهداف يك جامعه ايمن عملا امكان پذير نخواهد بود.
امروز واژه امنيت در هر حوزه ای تعریف ویژه خود را دارد. «امنیت» براي «محيط زيست» به مفهوم دستيابي به محيط سالم براي زندگي بشر، براي «تغذيه» به مفهوم بهره مندي از سفره و فرآورده هاي غذايي سالم و عاري از آلودگي، براي «خانواده» به مفهوم وجود کانونی كه در آن اعضا هر یک با برقراري ارتباطی منطقي و عادلانه رشد فردي و انساني خود را دنبال می کنند و برای «اشتغال» به مفهوم دستيابي هر شهروند بالغ به امکان تامین معیشت حلال و مشارکت در فرآيند ساختن آينده خود و جامعه اش، تعريف مي شود.
همچنین «امنيت فردي» به مفهوم دوري از خشونت و نقض حقوق شهروندي و برخورداري از نظام حقوقي و كيفري مناسب برای دادرسي، «امنيت فرهنگي» به مفهوم ايجاد فضاي سالم انتقال آزاد اطلاعات و آموزه هاي مورد نياز برای رشد مادي و معنوي انسان ها، «امنيت سياسي» به مفهوم حق تعيين سرنوشت و دخالت در نحوه اداره امور شهر و كشور و «امنيت اقتصادي» نیز به مفهوم امكان فعاليت در چارچوب قوانين و مقررات به شكل عادلانه و همراه رقابتي سالم و به دور از فشار است. امنیت یا تامين اجتماعي نیز برای همه افراد جامعه به خصوص گروههای آسیب پذیر مانند كودكان و سالمندان لازم است تا حس امنيت در آينده را فراهم كند.
در این میان تعريف امنيت اجتماعي به عنوان يكي از شاخه هاي مهم امنيت، چنان ابعاد  گسترده و موثری بر عرصه های فرهنگي، اقتصادي و حتي سياسي دارد كه لازم است برای آن از زواياي مختلف، سیاستگزاری و برنامه ريزي صورت گيرد تا مفهوم امنیت و ارتقای زندگی به خصوص در جوامع شهری تحقق یابد. 
چنانچه ملاحظه می شود هر حوزه ای تعريف خاص خود را از امنیت دارد و وقتی از جامعه ايمن صحبت می كنيم، آن چه كه در درجه اول اهميت قرار می گیرد حفظ امنيت شهروندان است. یعنی اگر بارها و بارها به موضوع امنيت پرداخته و از جامعه ايمن صحبت شود، اما شهروندان احساس امنيت عمومي نداشته باشند، به اهداف جامعه ایمن دست نیافته ایم.
بی تردید در شهر تهران که آسيب هاي متعددي وجود دارد، برنامه ريزي براي ارتقاء شاخص هاي ايمني و بهبود كيفيت زندگي به مفهوم گسترده اي كه اشاره شد، از ضروريات كار است. خوشبختانه شوراي اسلامي شهر تهران به ارتقاء وضعيت محيط زيست شهر، بهبود شاخص هاي مربوط به سلامت شهروندان، آسيب هاي اجتماعي، مسائل ايمني، عبور و مرور و ترافيك شهري، ترويج فضاهاي امن شهري و فضاهاي سالم براي تفريحات توجه داشته است. شورای سوم و شهرداری تهران در زمینه فعاليت فرهنگي كه به ارتقاء سطح دانايي و توانمندي مردم كمك می کند مانند ایجاد و گسترش سراهاي محله، اقدامات موثري را طي اين دوره به انجام رسانيده است. اگر چه اين تلاش ها در مقابل مشكلات و معضلات شهر تهران كفايت نكرده، اما با استمرار نگاه توسعه اي و اصلاحي و گسترش آن در سطوح مختلف مي توان به بهبود شاخص هاي كيفيت زندگي در شهر تهران اميدوار بود.
 منتشر شده در روزنامه همشهری 12 شهریور 91