Friday, December 31, 2010

روزگار ما و رساله حقوق امام سجاد


امروز مصادف با رحلت امام سجاد، روزیست که زیباترین روح پرستنده از میان دوستدارانش رفت. اما به نظر می رسد در میان میراث گرانقدر علی بن الحسين(ع) و شهرتی که دعاهای زیبای ایشان دارد، رساله حقوق امام چهارم شیعیان با جایگاهی برجسته، مغفول مانده است.
امام سجاد در رساله حقوق، حدود 50 مورد حق انسانی، اجتماعی و سیاسی از ابعاد مختلف را بیان کرده است. 
در بحث حقوق اجتماعی به موارد متعددی مانند حق همنشین، حق همسایه، حق شریک و ... اشاره کرده اند. مثلا: حق معاشر اين است كه او را فريب ندهى، با او نيرنگ نكنى، به او دروغ نگويى، او را اغفال نكنى و با او از در مكر و خدعه وارد نشوى و همانند دشمنى كه حد نگه نمى دارد، عليه او كارشكنى ننمايى و اگر به تو اعتماد كرد، به نفع او بكوشى و بدانى كه مغبون كردن او و سوءاستفاده از اعتماد او مانند ريا است.
امام سجاد از حقوق مردم در نظام سیاسی اینگونه یاد می کنند: حقوق مردم كه تحت مديريت و حكومت تو به سر مى برند اين است كه بدانى تو در پرتو برخى ويژگي ها و توانمندي ها بر آنان فرمانروايى يافته اى، پس سزاوار است كه از موقعيت فرمانپذيرى آنان سوء استفاده نكرده، بر ايشان رحم آورى و آنان را مورد حمايت و شكيبايى قرار دهى .قدرت خويش را با لطف و رحمت به بندگان خدا بياميزى و از اين طريق خداوند را سپاسگزارى...
در مبحث قضاوت در مورد دیگری، امام می گویند: كسى كه واسطه شر شده و به وسيله او امرى ناگوار به تو رسيده است، حقش اين است كه اگر به عمد بوده، از او بگذرى تا با عفو تو، ريشه بدى و بدخواهى كنده شود و هم نشان ادب و اخلاق والاى تو باشد. خداوند مى فرمايد: آنان كه پس از ستم ديدن درصدد انتقام برآيند مورد تعرض قرار نمى گيرند و ... البته آن كس كه از انتقام چشم بپوشد و صبر كند نشان اراده محكم اوست، و نيز خداوند مى فرمايد: اگر انتقام مى گيريد به قدر ستمى كه ديده ايد انتقام بگيريد و اگر صبر كنيد البته بهتر است. اما اگر عمدى در كار نبوده و آن شخص ندانسته و ناخواسته به تو جفا كرده است، نبايد در فكر انتقام باشى و نبايد خطا را با عمد مكافات دهى بلكه با شيوه اى شايسته او را از كردارش بازگردان.
رساله حقوق امام سجاد(ع) به جزییات و دقایق حقوق اقشار مختلف اجتماعی پرداخته و در جای خود منشور تمام عیاری از حقوق بشر است. حق در این رساله اختصاص به مومنین و دین داران ندارد، بلکه برای همه آحاد جامعه حتی صاحبان دیدگاههای متفاوت و سایر ادیان تدوین شده است.
این رساله نشانگر اعتقاد امام به مشی برادری و همدلی و عدالت و عطوفت و رحمت است و هیچ نشانی از خشونت و حس انتقامجویی و اقتدار و جبر در کلام ایشان دیده نمی شود. این در حالیست که همه توقع دارند علی بن الحسین انتقام گیرنده خون پدر، عمو و عموزاده هایش باشد. اما ایشان اگر چه از علویان پشتیبانی می کند ولی با مشی مختار ثقفی مبتنی بر انتقام جویی همراهی ندارد. در مقابل به خاطر احساس خطر نسبت به وجود شکاف های عمیق اجتماعی، مبنای کار خود را بازگشت به فضای اخلاقی و فضایل انسانی - که حکام وقت از آن بی خبر بودند قرار می دهد.
ای کاش مدعیان دین داری و کسانی که امروز رفتارها و سیاست های خود را منبعث از دین و شریعت می دانند، در این غوغاهای سیاسی نیم نگاهی به رساله حقوق امام سجاد می انداختند تا شان و منزلتی که آن امام برای حقوق انسان ها با هر فکر و اعتقادی، قائل است را ببینند ... بلکه پند گیرند ...


No comments:

Post a Comment