توبه

٥ اردیبهشت ۱۳۸٩

 توبه و استغفار که نوعی بازگشت و پناه بردن به دامان بخشنده و کریم خداوند است، یکی از مراحل محاسبه نفس به شمار می رود و ذاتا حرکتی مثبت و موثر برای ارتقای درجه انسانی است. کسی که اعمال خود را مرور می کند و به حساب کرده ها و ناکرده هایش می رسد، می تواند در پیشگاه خداوند به خطاهایش اذعان کند و قدمی به سوی اصلاح روح و جانش بردارد.

در آموزه های دینی حتی پیامبر اکرم که معصوم و در مراتب بالای انسانی و اخلاقی بودند، مدام استغفار می کردند. همین نکته در زندگی روزمره پیامبر نشان می دهد که هیچ کس در هیچ مرتبه ای از مراتب دنیوی و معنوی مستثنی و بی نیاز از طلب بخشش و توبه نیست.

احساس بازگشت و نیاز به بخشش حتی در میان انسان هایی که اعتقادات دینی خاصی ندارند وجود دارد؛ آنجا که از کاری پشیمان می شوند و با خود عهد می کنند که دیگر آن را تکرار نکنند و یا درصدد جبران آن برآیند. به همین خاطر  طرح موضوع استغفار از سوی خطبای محترم جمعه فی نفسه کار خوبیست، ولی چرا با واکنش های منفی و انتقاداتی روبرو می شود؟

شاید اولین ایراد قضیه اینست که مردم از صاحب منصبان که خطاهایشان – نه ضرر و زیان فردی، بلکه مشکلات فراگیر و جمعی را سبب می شود -  بیشتر انتظار محاسبه نفس و اذعان به خطا دارند. متاسفانه این اتفاق کمتر می افتد و گویی صاحب منصبان که داعیه دین داری دارند خود را مستثنی از خطا می بینند. در حالی که به خاطر مسئولیت هایشان باید بیشتر مشمول محاسبه نفس و طلب و بخشش شوند. آیا گناهانی که آثار آن فردیست با گناهانی که کل جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد، یکیست؟

ماجرای توبه هم مثل موضوع امر به معروف و نهی از منکر شده که جهت اصلی اش امر و نهی صاحب منصبان از سوی مردم است. اما در جامعه ما عموما برعکس عمل می شود و به همین نسبت از محتوای اصلی خویش خالی.

هم نسلی هایم کتاب مشهور گناهان کبیره شهید آیت الله دستغیب را خوب به یاد دارند. گناهان کبیره دراین کتاب بدین شرح بودند:

1-      شرک به خداوند

2-      یاس و نا امیدی

3-      آدم کشی و قتل نفس

4-      دروغ

5-      عاق والدین

6-      قطع رحم

7-      گمان امان بودن از مکر الهی

8-      خوردن مال یتیم

9-      رباخواری

10-   زنا و لواط

11-   قذف (نسبت زنا و لواط به زن و مرد مسلمان دادن)

12-   قمار

13-   پیمان شکنی

14-    خیانت در امانت

نمی دانم چرا در مقابل این همه گناه که شاهد خیلی هایش در سطوح وسیع هستیم، فقط به چند تایی گیر داده اند ... و البته به بدحجابی که در میان گناهان کبیره جایی ندارد.